Barista kimdir?
Barista, ölkəmizdə qısa müddətdir istifadə edilən bir anlayış olaraq, peşəkar mənada günümüzün yüksələn dəyərlərindən biridir. Espresso və filter kofe anlayışlarının genişlənməsi və 3-cü nəsil qəhvəxanaların yayılması ilə xalqımızın bu qəhvələrə olan marağı; qəhvəxanalarda dəmləmə üsulları, reseptlərin müxtəlifliyi və təqdimat keyfiyyəti artmağa başladı. Halbuki keçmişdə çox azımızın bildiyi barista peşəsi son zamanlar hər kəsdə böyük maraq doğurub. Təbii ki, internetdə rast gəldiyimiz video və şəkillərin bunda böyük təsiri var, lakin göründüyündən qat-qat çox bacarıq tələb edən çətin və əhatəli bir peşədir.
Bu yazıda barista nə deməkdir, barista nədir, necə barista olmaq olar, barista maaşları, barista ilə bağlı ağlında sual işarəsi olanlar üçün barista hazırlığı kimi bütün dolaşıq sualları cavablandırdıq. Barista ilə maraqlananlar, onun bütün sirlərini öyrənmək və bu peşəyə sahib olmağı düşünənlər üçün ilk addımı atmaq üçün mütləq bu yazını oxumalısınız. Əgər siz qeyd etdiyimiz insanlardansınızsa, qəhvənizi hazırlayın və başlayaq.
Barista nə deməkdir?
Barista anlayışı dilimizə italyan dilindən keçib. Qəhvəni hazırlayıb xidmət edən şəxsə barista deyilir. Normalda içki hazırlayan hər kəs üçün istifadə edildiyi halda, bizdə yalnız qəhvə hazırlayan və bu sahədə mütəxəssis olan insanlar üçün istifadə olunur. Bu məqsədlə bütün dünyada barmen sözü də işlədilir, lakin bildiyimiz barmen ilə qarışdırmamaq üçün Azərbaycanda barista sözünə üstünlük verilir.
Baristanın işi nədir?
Barista əsasən düzgün paxlalardan istifadə edərək ləzzətli qəhvə hazırlayır və onu ən yaxşı şəkildə müştəriyə təqdim edir, bir sözlə, kofeni hazırlayan şəxs adlanır. Ancaq yaxşı bir barista daha çox şeyə sahib olmalıdır. Bu mövzuda yaxşı təhsil almaq və nəzəri biliklərə bütün istiqamətlərdə yiyələnmək işin ilk addımıdır. Ancaq bunu təcrübədə əks etdirməyiniz də bilik qədər vacibdir. Buna görə çox məşq və təkrar tələb olunur.
-Piştaxtaya gəlməzdən əvvəl müxtəlif bölgələrin paxla növlərinin və dad fərqlərinin mənimsənilməsi, qovurma tədbirləri, uyğun paxlaların bir araya gətirilməsi kimi işlərin mərhələləri barədə məlumatlı olmaq lazımdır.
-Yaxşı bir barista hər cür qəhvəni ən incə detalına qədər bilməli və hazırlamağı bacarmalıdır.
-Dünyada qəhvə ilə bağlı inkişafları izləmək, yüksələn tendensiyaları izləmək və hətta sıradan çıxıb yeni reseptlər ortaya çıxarmaq lazımdır.
-Barista digər işçilərlə əməkdaşlıq etməlidir. O, hazırladığı kofenin təqdimatı korlamadan, lazımi vaxtda müştəriyə çatdırılmasına cavabdehdir.
Bu bacarıqlara yiyələnib özünüzü davamlı olaraq təkmilləşdirə bilsəniz, barista peşəsində qısa zamanda özünüzü sübut edib yüksələ bilərsiniz.
Necə barista olunar?
Əgər lazımi təhsili almış olsanız və özünüzü peşəyə hazır hiss edirsinizsə, məşhur qəhvə şəbəkələrində hər zaman baristalara ehtiyac var, asanlıqla onlayn müraciət edə bilərsiniz. Ancaq belə bizneslərdə özünüzü sübut etsəniz belə, zaman-zaman əməyinizin qarşılığını almaq mümkün olmaya bilər. Ancaq tələbəsinizsə və bu işi hobbi hesab edirsinizsə, ən yaxşısı franchise qəhvə mağazalarında part-time işləmək və əylənərkən pul qazanmaqdır.
Əgər deyirsinizsə ki, mən özümü təkmilləşdirə bilərəm və bu işdə zirvəyə qalxa bilərəm, yerli bizneslərdə biznesə başlamaq həmişə daha məntiqlidir. Əgər siz latte art-da özünüzü inkişaf etdirsəniz, insanları heyran edəcək təqdimatlar etsəniz, dadlı kofe hazırlamaqda ustalaşsanız, lüks kafe və otellərdə işləyə və hobbinizi peşəkar peşəyə çevirə bilərsiniz.
Latte art nədir?
Latte art latteni qaymaqlı südlə bəzəmək sənətinə verilən addır. Sosial mediada tez-tez rast gəlinən və hər bir qəhvə həvəskarının maraq göstərdiyi latte art latteni bu qədər məşhur edən əsas amildir.
Latte art-ı hazırlamaq göründüyündən qat-qat çətindir və öyrənmək üçün yüzlərlə sınaq lazımdır.
Latte art barista üçün mütləq deyil, ancaq onu öyrənib mənimsəməyi bacarsanız, tez bir zamanda barista peşəsinin zirvəsinə qalxacaqsınız.
Barista təhsili
İnternetdə araşdırma apararaq müəyyən biliklər əldə edə bilərsiniz. Ustadan lazım olan bütün məlumatları öyrənmək və işi başa düşmək üçün savadlı olmalısınız. baristakursu.com bu məsələdə sizə kömək edəcək. Əgər həqiqətən barista olmaq istəyirsinizsə, bu kursla sizə lazım olan hər şeyə sahib ola bilərsiniz.
Barista maaşları
Yeni başlayan təcrübəsiz barista minimum əmək haqqından bir qədər yuxarı maaş alır. İşinin üstünlüyü artdıqca və özünü təkmilləşdirdikcə maaşı da artır. Çalışdığınız yer də bu prosesdə çox önəmli faktordur. Əgər həqiqətən özünüzə nəsə əlavə edə bilsəniz və dəbdəbəli kafe və ya otellərdə barista kimi işləyə bilsəniz, xəyal etdiyinizdən qat-qat yüksək gəlir əldə edə bilərsiniz. Ancaq orta hesabla bir barista minimum əmək haqqı ilə işə başlaya və 400 manat civarında karyerasına davam edə bilər. Daha keyfiyyətli yerlərdə işləmək və gəlirinizi artırmaq tamamilə sizə bağlıdır.
Barista hansı xüsusiyyətlərə sahib olmalıdır?
1) Nəzəri biliklər
Barista olmaq üçün təkcə qəhvə istehsalını deyil, həm də nəzəri hissəni mənimsəmək lazımdır. Yaxşı qəhvə hazırlayan və bəzəyən hər kəs barista ola bilməz. Əsl baristanın qəhvə dənəsinin quruluşundan, dənənin tərkibindəki alkaloidlərdən, çıxdığı bölgənin xüsusiyyətlərindən, qəhvə dənələrinin emal üsuluna qədər çox ciddi nəzəri biliyi olmalıdır.
2) Doğru qəhvə dənəsi seçimi
Hər bir baristanın sevimli qəhvə dənəsi və sevdiyi qarışımı olmalıdır. Dünyada müxtəlif dad və aromaları olan yüzlərlə qəhvə dənələri var. Barista ən uyğun paxlaları tapmalı və hazırlayacağı qəhvələrdə bu paxlalardan istifadə etməlidir. Hal-hazırda çalışdığı şirkətin üstünlük verdiyi qəhvə brendindən istifadə etməkdənsə, bu məsələdə söz sahibi olmalı və seçimi özü etməlidir. Bu səbəbdən hər hansı bir marka seçmək əvəzinə xüsusi qarışım yaradaraq ən uyğun paxlalardan istifadə etmək, hətta öz qəhvə markasına sahib olmaq çox vacibdir.
3) Espresso və filtr qəhvə hazırlanmasında ustalıq
Baristalığın əsası espressonu və qəhvəni düzgün süzməyi bacarmaqdır. Pis espresso ilə hazırlanan istənilən içki dadsız olacaq. Eləcə də filtr qəhvəni düzgün dəmləmək və yandırmamaq çox vacibdir.
Espresso hazırlayarkən paxlanın lazımi qalınlıqda üyüdülməsi, qəhvə-su nisbətinin düzgün tənzimlənməsi, düzgün təzyiq və temperaturda hazırlanması onun dadına və sıxlığına böyük ölçüdə təsir edir. Filtr qəhvəsində baristanın istifadə edilən avadanlıqa uyğun olaraq paxlaları üyüdə bilməsi vacibdir – buna görə də barista dəyirmanı və maşın parametrlərini çox yaxşı tənzimləyə bilməlidir – qəhvəni həddindən artıq yandırmamaq lazımdır. Ona görə də ilk növbədə espresso və filtr qəhvə hazırlamağı öyrənmək və mənimsəmək lazımdır. Espresso və ya filtr qəhvə hazırlanmış hər növ qəhvənin əsasını təşkil etdiyi üçün düzgün hazırlanmadıqda ləzzətli nəticə əldə etmək mümkün deyil.
4) Espresso əsaslı içkilərdə hakimiyyət
Barista espresso əsaslı içkilərdə mahir olmalıdır. O, latte, moka, kapuçino, macchiato kimi onlarla qəhvə növünün incəliklərini ən xırda detallarına qədər bilməli və mümkün qədər az qüsurla təqdimata hazır etməlidir. Qəhvəxanada ən çox tələb olunan içkilər bunlardır. Lattenin köpüklənməsi və ya süd köpürdəndən düzgün istifadə edilməməsi kimi səhvlər bir barista üçün bir çox peşə problemlərinə səbəb ola bilər. Buna görə də espresso əsaslı qəhvə növlərinin tərkibi və hazırlanması çox yaxşı bilinməlidir.
5) Təqdimat qabiliyyəti
Uğurlu bir baristanın sahib olmalı olduğu ən vacib keyfiyyətlərdən biri təqdimat bacarığıdır. Qəhvə nə qədər ləzzətli olsa da, maraqlı formada verilməsə dadının heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Ona görə də barista dizaynda özünü təkmilləşdirməli, hazırladığı qəhvəni insanlara cəlbedici göstərməlidir.
Latte və ya digər qəhvə növlərini bəzəmək sənətinə yiyələnmiş baristalarla söhbət etmək şansınız varsa, onların hamısının vizual sənət təhsili keçmişi olduğunu görəcəksiniz.
6) İstifadə edilən avadanlıqların gigiyenası
Qida sənayesində çalışan hər kəs istehsal etdiyi məhsulun dadına olduğu kimi gigiyenasına da fikir verməlidir. Baristada avadanlığın təmizlənməsi ilə yanaşı ondan istifadə qaydası da bilinməli və bu məsələyə diqqət yetirilməlidir. Süd köpürtücünün ağzında süd qalıqları varsa və ya qəhvə maşınında və ya istifadə olunan avadanlıqda əvvəlki dəmləmədən qalan ləkələr varsa, bu böyük maneədir. Hər bir barista avadanlıqların təmizlənməsini öyrənməlidir.
7) Qəhvənin təzəliyi
İstifadə olunan dənə yüksək keyfiyyətli olsa belə, bayatdırsa, dadı ciddi şəkildə azalacaq. Buna görə də, barista paxlasını oksigenlə təmasdan uzaq, sərin və quru bir mühitdə saxlamalı və gündəlik istifadəyə görə üyütməlidir. Maksimum ləzzət səviyyəsinə sahib olmaq üçün inventarınızdakı toxumlar 2 həftədən çox saxlanılmamalıdır. Ona görə də xarici mənşəli qəhvə markasına üstünlük verilməməlidir. Qəhvə dənəsi xaricdə qovrulduğundan Azərbaycana gələrkən gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı bayat və acı-turş dadları yaranır. Azərbaycanda qovurma və qablaşdırma prosesini həyata keçirən bir marka ilə işləmək həmişə daha məntiqlidir.
