Maddə-maddə qəhvəyə aid hər şey: Qəhvə nədir? Necə hazırlanır? Necə istehsal olunur?

Qəhvə kofe adlanan ağacın meyvələrindən müxtəlif proseslər nəticəsində toxumlarının ayrılaraq bölgədən bölgəyə fərqli dəmləmə üsulları ilə hazırlanaraq əldə edilən bir içki növüdür. Bu meyvələrin toxumları müxtəlif proseslərdən sonra suda dəmlənərək istehlak edilir. Hər bir ölkənin mədəni damaq vərdişlərinə uyğun olaraq yaratdığı özünəməxsus içkiləri olsa da, qəhvə onlardan fərqli olaraq yer üzündəki insanların əksəriyyətinin həyatına daxil olmağı bacarıb. Hər bir cəmiyyət qəhvəyə özlərinə görə mənalar aid etmişdir; Özünə xas tərzdə qovurub, dəmlənib və təqdim olunmuşdur. Yarandığı gündən bəri saysız-hesabsız insanların dolanışıq mənbəyi olmuş, böyüdüyü bölgənin iqtisadiyyatını formalaşdırmışdır. Bu gün də dəyərini artıraraq insanların təqdirini qazanmağa və dayanmadan dünyanın hər nöqtəsinə çatmağa davam edir. Bu səbəbdən də dünyada neftdən sonra ən çox satılan məhsul olma xüsusiyyətini hələ də qoruyub saxlayır. Bölgələrinə, mallarına və maddi-mənəvi mənalarına ad verdiyi qəhvəni əvvəldən gəldiyi nöqtəyə qədər təsvir etmək mümkün olmasa da, sizə cavab verəcək şəkildə izah etdik. Kofenin istehsalından tutmuş təqdimatına qədər hər sualınız üçün internetdə yayımlanan ən uzun qəhvə məqaləsini sizin üçün hazırladıq.

Qəhvənizlə arxanıza söykənin və qəhvə tarixindən başlayan bu uzun səyahətə şahid olun.

Qəhvə tarixi

Qəhvə necə kəşf edildi?

Qəhvə dünyada ən çox istehlak edilən içkilərdən biri olsa da, ilk dəfə ortaya çıxdığı barədə sübut edilmiş məlumat yoxdur. Bu vəziyyət qəhvənin kəşfi ilə bağlı bir çox şayiələrin ortaya çıxmasına səbəb olur.

Vəziyyət belə olanda qəhvənin kəşfini dəqiq ifadə etmək mümkün deyil, lakin ən çox danışılan və ümumi rəvayətlər vasitəsilə qəhvənin kəşfi haqqında təsəvvürə malik ola bilərik.

Qeyd etdiyimiz bu hekayələrdən ən məşhuru qəhvənin Efiopiyada keçilər sayəsində tapıldığını bildirir. Bu rəvayətdə o dövrdə Həbəşistan sərhədləri daxilində və indi Efiopiyaya bağlı olan bir bölgədə çobanlıq edən ərəblər keçilərin günlərlə yatmadığını və enerji dolu olduqlarını müşahidə etmişlər. Daha sonra bunun səbəbini öyrənmək üçün araşdıranda demişdilərki; Daha əvvəl görülməmiş bir bitki yediklərini və bu bitkilərin bu vəziyyətə səbəb olduğunu düşünürdülər. Daha sonra bu bitkini yığıb dərvişlərinə aparıb məsləhət almışdılar və Şazili adlı bir dərviş də eyni təsiri öz üzərində gördükdə qəhvə və kofeinin sehrli təsirləri ilk dəfə insanlar tərəfindən dərk edilmişdir. Əvvəlcə un halına salınıb çörək xəmirinə qarışdırılaraq istehlak edilən qəhvə dənəsi daha sonra suda qaynadılıb içildi və bununla da bu günə qədər davam edən qəhvə macərası başladı.

Qəhvə dünyaya necə yayıldı

Qəhvə ilk dəfə Həbəşistanda istehlak edildikdən sonra Yəmənə gətirilib və əsl şöhrətini burada qazanıb. Bu gün kofe dedikdə ağla gələn ilk ölkə Yəmən olsa da, qəhvənin əsl vətəni bura deyil. Yəmən qəhvə mədəniyyətini yaradan ölkədir.

Həbəşistandan dünyaya yayılan qəhvəni hazırlayan şəxsin Osmanlı zabiti Özdəmir Paşa olduğu deyilir. Türk qəhvəsini tarixini digər qəhvə mədəniyyətləri ilə müqayisə etdikdə bu iddianın doğru olduğunu sübut etmək kifayətdir.

Qəhvə adının mənşəyi

Həbəşistanda qəhvə yetişdirən bölgə olan Kaffanın adını qəhvəyə verdiyi deyilir. İki söz arasındakı oxşarlıq və qəhvənin Həbəşistanda kəşf edildiyi iddiası bu fikri dəstəkləyir.

Dünyadakı qəhvə mədəniyyətləri

Hər bir xalq öz mədəniyyətinin dadı və yaşadığı iqlimin xüsusiyyətləri nəticəsində qəhvəni müxtəlif üsullarla istehlak etmişdir. Bu fərqlər qəhvənin bişirilməsində və dad vermək üçün hazırlanmış əlavə materiallarda da fərqliliyə səbəb oldu. Hər bir xalq öz qəhvə mədəniyyətini yaşatmağa davam edir, lakin onların bir çoxu qlobal miqyasda digər ölkələrə təsir edə bilməyib, bəziləri isə öz mədəniyyətini bütün dünyaya mənimsədib.

1.Türk qəhvə mədəniyyəti(1540)

Türklərin qəhvə ilə bu tarixdən çox əvvəl tanış olduğu deyilsə də, türk qəhvə mədəniyyətinin formalaşması bu dövrə təsadüf edir. Türk qəhvəsinin ən fərqləndirici xüsusiyyəti onun cezvədə bişirilməsi və təlvəsi ilə süfrəyə verilməsidir. Baxmayaraq ki, digər qəhvə mədəniyyətlərində qəhvənin pulpası dəmləndikdən sonra süzülür, türk qəhvəsində isə belə deyil. Süfrəyə verildikdən sonra da qəhvə fincanda dəmlənməyə davam edir. Bundan əlavə, porsiyalar çox kiçik olması nəticəsində güclü qəhvə əldə edilir. Qəhvəni bu şəkildə sevməyənlər üçün əvvəlcə bal qarışdırılaraq şirinləşdirilməyə çalışılıb. Sonrakı dövrdə şəkər balı əvəz etmişdir.

Bu cür dad xüsusiyyətlərinə baxmayaraq, türk qəhvəsi dadı ilə deyil, mənəvi tərəfi ilə seçilən bir qəhvə növüdür. Gələn qonaqlara qəhvə ilə birlikdə su servis edilərək aclığın zərif şəkildə anlaşılmağa çalışılması, nişan mərasimlərində qəhvənin bişirilməsi, mədəniyyətimizin bir başqa mühüm parçası olan lokumla servis edilməsi də mənəvi tərəfi gücləndirən ünsürlərdən yalnız bir neçəsidir. Nəticədə “Bir fincan qəhvənin 40 illik xətri var” kimi qəhvə haqqında dostluğu vurğulayan bir çox atalar sözləri, qəhvə mədəniyyətimizdə öz yerini tapır.

Bəs türk qəhvəsi, bu qədər köklü bir tarixə malik olmasına və tarixdə ilk qəhvə mədəniyyəti olmasına baxmayaraq, bu gün niyə digər mədəniyyətlərdən geri qalıb? Bu suala hər kəsin fərqli cavabı var, təbii ki, bunun belə olmadığını düşünənlər də var təbii ki, amma türk qəhvə mədəniyyətinin bütün dünyaya hakim olan İtalyan qəhvə mədəniyyəti ilə rəqabət apara bilməyəcəyi bir həqiqətdir. Bunun ən böyük səbəbi yuxarıda qeyd etdiyimiz dad baxımından deyil, mənəvi yönü ilə ön planda olmasıdır. Məsələn, İtaliya mənşəli qəhvələrə baxdığımızda güclü və sıx ləzzətləri sevənlər üçün espresso, yumşaqlıq üçün lunqo, südlü sevənlər üçün latte, kapuçino kimi bir çox variant var. Amma türk qəhvəsinin çeşidi daha məhduddur. Bu, onun hər kəsə müraciət etməməsinə və bütün dünyada qəbul edilməməsinə səbəb olur.

2.İtalyan qəhvə mədəniyyəti(1884)

İtaliyada qəhvə mədəniyyəti espressonun icad edildiyi 1884-cü ildə yüksəlməyə başladı. Bu gün istehlak etdiyimiz qəhvə növlərinin əksəriyyəti, italyan olsun və ya olmasın, espresso əsaslı olduqları üçün İtalyan mədəniyyətindən qidalanır. İtalyan qəhvəsinin bütün dünyaya yayılmasının ən böyük səbəbi hər kəsə xitab edəcək qədər qəhvə növlərinin olmasıdır. Hətta ispanların ixtirası olan kortadonun və ya Amerika əsgərlərinin ixtirası olan Americanonun bazasında espresso var. Bu, italyanların qəhvəni mənimsədiyinin və dünyaya təsir etdiyinin göstəricisidir.

3.Fransız qəhvə mədəniyyəti(1852)

Filtr qəhvə icadında Fransızların, İtalyanların və Almanların haqq iddia etdiyi bir qəhvə növü olsa da, Fransız mədəniyyəti ilə eyniləşdirilir. Filtr qəhvəsi dəmləndikdən sonra pulpadan qaynadılaraq dəmlənmiş qəhvənin süzülməsi ilə alınır. Fransada adətən səhər yeməyi üçün kruvasan müşayiəti ilə verilir və daha çox bu yeməkdə istehlak edilir. Fransızlar filtr qəhvəsini yumşaltmaq üçün süddən istifadə edirlər, lakin onun sadə istehlakı dünyada daha çox yayılmışdır.

Qəhvə dənələrinin növləri

Qəhvə dənəsi dünyada saya bilməyəcəyimiz bir çox növə malik bir bitkidir, lakin yetişdirilən və diqqəti cəlb edən üç növdən danışmaq olar: Arabica, Robusta və Liberica. Bu növlər arasında Arabica və Robusta paxlası ən çox yetişdirilən və istehlak edilən qəhvə dənələridir, baxmayaraq ki, Liberika məhdud bir ərazidə məhdud miqdarda istehsal olunur və ticarəti çox edilmir.

Arabica

Vətəni Efiopiya olan Arabica qəhvə dənəsi dünya qəhvə istehsalının demək olar ki, 2/3-ni tək başına qarşılayır. İlk dəfə 1700-cü illərdə tanınmışdır və Robusta qəhvə dənələrindən daha həssasdır. Robusta və Arabica növləri arasındakı ən böyük fərq, Arabica paxlasının tərkibindəki kofeinin miqdarının çox az olmasıdır. Arabica paxlası 600-2000 metr aralığında yetişdirilir. Təmiz hava ilə daha çox təmasda olması onun aromasının Robusta dənəsindən daha yüksək olmasını təmin edir. Meyvə və ədviyyat aromaları daha aydın hiss olunur. Onun istehsalı digər növlərə nisbətən daha çətindir. Qəhvə meyvəsi ağacdan bir-bir əllə yığılmalıdır. Bundan əlavə, yüksək bölgələrdə və digərlərinə nisbətən sərt iqlim şəraitində yetişdirilməsi məhsulun zaman-zaman yanmasına səbəb olur və işçilərin səhhətində problemlər yaradır. Ətrini artıran və istehsalını çətinləşdirən bu xüsusiyyətlər onun baha olmasının əsas səbəbidir.

Robusta

600 – 1400 metr yüksəklikdə yetişdirilir və dünya qəhvə istehsalının 1/3-ni qarşılayır. 1900-cü illərdə ayrı bir sinif kimi müəyyən edilmişdir. Onun istehsalı Arabica ilə müqayisədə çox asandır. Daha çox məhsul verir və daha asan yığılır. Buna görə də xərc daha aşağıdır. Gövdəli və kakaolu ləzzətləri daha çox hiss olunur. Onun kremi Arabica-dan qat-qat çoxdur və Robusta ümumiyyətlə espresso qarışıqlarında üstünlük təşkil edir. İtaliyada tərkibində Robusta olmayan espresso qarışığı tapmaq çox çətindir.

Qəhvə harada yetişir?

Oğlaq və Xərçəng medianları arasındakı tropik iqlim bölgələri qəhvə yetişdirmək üçün ideal yerlərdir. Qəhvə yetişdiriləcək bölgəyə mütəmadi olaraq yağış yağmalı və temperatur fərqi az olmalıdır. Bu xüsusiyyətlərə malik tropik iqlimlərin təsirli olduğu bölgələrdə qəhvə becərilməsi əsas gəlir mənbələrindən biri kimi görülür. Bu tip iqlimin müşahidə olunmadığı müxtəlif ölkələrdə az da olsa qəhvə istehsal olunur.

Amerika qitəsi

Qəhvə istehsalının çox hissəsini Cənubi Amerika ölkələri qarşılayır. Bundan başqa Amerikanın başqa yerlərində də qəhvə istehsal olunur. Bu bölgədə Qvatemala, Kosta Rika, Braziliya, Kolumbiya və Meksika ölkələrinin qəhvələri ön plana çıxır.

Dünya qəhvə istehsalının 30%-i təkcə Braziliyanın payına düşür.

Afrika qitəsi

Qəhvənin kəşf edildiyi bölgə olan Afrika qitəsinin də qəhvə istehsalında əhəmiyyətli payı var. Afrika qitəsinin iqlimi bölgədən bölgəyə dəyişir. Bəzi ərazilər səhra olsa da, bəzi ərazilər qəhvə istehsalı üçün ideal xüsusiyyətlərə malikdir. Afrika qitəsində Efiopiya, Fil Dişi Sahili və Keniya kimi ölkələr qəhvə istehsalında inkişaf edib.

Afrikadakı qəhvə dənələri daha meyvəli aromaya malikdir.

Ərəbistan yarımadası

Qəhvə ilk dəfə Ərəbistan yarımadasında içki kimi istifadə edilmişdir. Qəhvəni kəşf edən ərəblər olub. Ona görə də onlar istehlakda olduğu kimi istehsalda da iştirak edirdilər. Bu bölgədə qəhvə istehsalında lider ölkə Yəməndir.

Cənub-şərqi Asya

Asiya qitəsi çox məhdud olmasına baxmayaraq qəhvə istehsal edilən yerlərdən biridir. Asiya qitəsinin ən böyük qəhvə istehsalçısı İndoneziyadır. İndoneziyada davamlı daşqınlara və sellərə görə, qəhvə sahələri tez-tez məhv edilir, lakin əhalisinin əhəmiyyətli bir hissəsi qəhvə istehsal edərək dolanmaqda davam edir. İndoneziyadan başqa, Vyetnam da qəhvə istehsal olunan Asiya ölkələrindən biridir.

Qəhvə istehsalının mərhələləri

Hər gün sevərək içdiyimiz və həyatımızın əvəzolunmaz hissələrindən birinə çevrilən qəhvə, torpağa əkildiyi andan çiy dənə kimi qovrulmağa hazır olana qədər uzun bir macəradan keçir. Bu uzun və məşəqqətli yol kofenin istehsal olunduğu ölkələrdə böyük işçi məşğulluğunu təmin etməklə yanaşı, həm də dəyərini artırır.

İlk toxumun torpağa əkilməsi, qəhvə çiçəyinin çiçəklənməsi, məhsulun yığılması, qəhvə meyvələrinin qabığından soyulması, mayalanması və təsnif edilərək daşınmaq üçün qablaşdırılması kimi bir çox mərhələ var.

Toxumun əkilməsi

Qəhvə toxumu yerə əkildikdən sonra ilk qəhvə giləmeyvə yığılana qədər vaxt təxminən üç ildir. Bu müddətdə keyfiyyətli kofenin əldə edilməsinə ciddi diqqət yetirilir.

Qəhvə çiçəyinin açması

Qəhvə çiçəyi adətən ildə bir dəfə, bəzi hallarda birdən çox çiçək açır. Ağ rəngdədir. Qısa müddətdən sonra bu çiçəklər solur və yerini qəhvə meyvəsinə buraxır və bu meyvələrin yetişməsi gözlənilir.

Qəhvənin toplanması

Qəhvə giləmeyvə əmələ gəldikdən təxminən 9-11 ay sonra giləmeyvə yığılmağa hazır olur. Ümumiyyətlə, arabica paxlası üçün fərdi toplama üsulları və robusta üçün istifadə edilən soyma üsulları var. Yığılan meyvələr Beneficio adlı emal müəssisələrinə aparılır.

Qəhvənin emalı

Qəhvə alçaya bənzəyən meyvənin toxumudur və toplandıqdan sonra paxlanın meyvədən ayrılması üçün müxtəlif proseslərə məruz qalır. Qəhvənin toplandığı bölgədəki su ehtiyatlarının bolluğuna, bölgə xalqının adət-ənənələrinə və fincanda meydana gələcək dad xüsusiyyətlərinə görə müxtəlif qəhvə emal üsullarından istifadə edilir.

1. Yaş emal (wet process)

Dünyada ən çox istifadə edilən sulu emal üsulu olan qəhvə suda qalıb meyvədən ayrılaraq şəffaf və təmiz qəhvə dənəsinin çıxmasına şərait yaradır. Bu proses sayəsində yetişməmiş toxumlar suyun üstündə qalaraq ayrılır. Havanın temperaturundan və suyun keyfiyyətindən asılı olaraq 12 ilə 72 saat arasında su çənlərində fermentasiya edilən qəhvə daha sonra günəşin altına qoyulur və 7-15 gün qurumağa buraxılır, sonra kisələrə doldurularaq qovurulmağa göndərilir

Yaş emal yolu ilə əldə edilən qəhvələrdə qəhvənin tərkibindəki şəkərli aromalar aşkar edilərkən, meyvəli parlaq turşuluq verir.

2. Quru emal(dry process-natural process)

Tarixin ən qədim qəhvə emal üsulu olan quru prosesə ümumiyyətlə su qıtlığı olan və çox yağış yağmayan ərazilərdə üstünlük verilir. Bu üsulda sudan fərqli olaraq yetişməmiş və ya qüsurlu toxumlar ən qədim üsullardan biri olan ələklə ayrılır. Hələ meyvəsindən ayrılmamış qəhvə dənələri günəş altında qurumağa buraxılır. Sonra qabığı soymaq və vibrasiya əsasında işləmək üçün nəzərdə tutulmuş maşınlarda meyvədən ayrılır. Robusta paxlası adətən bu üsulla işlənir.

3. Yarı yuyulmuş emal(pulped-natural process)

Bu proses Braziliyada günəş altında quruyan hissəni azaltmaq üçün istifadə edilməyə başlandı. Bu üsulda qəhvə meyvəsinin bir hissəsi paxlanın üzərində qalır. Bu, qəhvənin daha güclü olmasını və sıx bir içki almağınızı təmin edir.

Honey process adlanan başqa bir proses var ki, biz onu yarı yuyulmuş proseslə demək olar ki, eynidir. Bu prosesin yarı yuyulmuş prosesdən yeganə fərqi paxlanın üzərində qalan quru meyvənin miqdarıdır. Honey Process qəhvələri də bu miqdaragörə 3-ə bölünür: white honey, yellow honey, red-black honey.

Növlərə ayırma və qablaşdırma

Son mərhələdə qəhvə dənələri növlərinə görə öz aralarından ayrılaraq dünyaya açılmaq üçün böyük kisələrdə limanlara çatdırılır.

Kafeinsiz qəhvə əldə etmək üçün bu mərhələdə kofeinsizləşdirmə prosesi qəhvəyə tətbiq edilməlidir. Çünki qəhvənin orijinal ətrinə çatdığı mərhələ qovurma mərhələsidir. Qəhvə qovrulduqdan sonra onun kofeindən ayrılma ehtimalı azdır.

Qəhvə necə qovrulur?

Qəhvənin düzgün qovrulması dadlı qəhvə üçün paxlaların keyfiyyəti qədər vacibdir. Bir qovurmaçının qəhvə qovrulmasının bütün mərhələlərini əzbərləməsi kifayət deyil, çünki dənədən yüksək səviyyəli ətir əldə etmək üçün qəhvənin istehlak ediləcəyi bölgədəki insanların sosial dad vərdişləri və qovurma dərəcəsi kimi meyarlar lazımdır. Odur ki, qəhvə qovurmaq oxumaqla, dinləməklə deyil, görüb yaşamaqla öyrənilən bir işdir. Bundan başqa, təbii ki, nəzəri hissəni və ümumi qəbul olunmuş mərhələləri bilmək lazımdır.

Qəhvə necə üyüdülür?

Evlər və ya kafelər üçün çoxlu əl və elektrik qəhvə dəyirmanları istehsal olunur. Qəhvənin lazımi qalınlıqda üyüdülməsi dəmlənmiş qəhvədən maksimum ləzzəti təmin edir. Məsələn, V60 kimi qısa dəmləmə müddəti olan avadanlıqda qaba üyüdülmüş qəhvədən istifadə aromanın kifayət qədər aşağı olmasına səbəb olur; French pres kimi uzun dəmləmə müddəti olan avadanlıqlarda incə üyüdülmüş qəhvənin istifadəsi qəhvənin acı dadına səbəb olur. Buna görə də hər bir avadanlıq üçün ən uyğun daşlama üsuluna üstünlük verilməlidir.

Çox qalın: Soyuq dəmləmə
Qalın: French press
Orta qalınlıq: Chemex
Orta: Kağız filtrli qəhvə maşınları, aeropress və sifon
Orta incə: V60 və qısa müddətli aeropress dəmləmələri
İncə: Moka pot, espresso və əlavə qısa aeropress dəmləri
Çox incə: türk qəhvəsi

Keçmişdən bugünə qəhvə nəsilləri

Qəhvənin kəşf edilərək insanlar arasında yayılmağa başladığı gündən fərqli dəmləmə üsulları, qarışıqları və praktiki üsulları ilə bir-birindən fərqlənən qəhvənin hazırlanma və istehlak üsulları insanlar tərəfindən daha çox bəyənilənə üstünlük verməyə başladıqca hamı tərəfindən qəbul edilən tendensiyalara çevrildi. Qəhvə aləminə hər gün yeni bir metodun daxil olması, qəhvənin kimyəvi tərəfi haqqında biliklərin dəyişməsi, insanların qəhvə mədəniyyətinin inkişafı ardıcıl olaraq qəhvə nəsillərinin doğulmasına səbəb olub.

1-ci nəsil qəhvəçilik

Qəhvə nəsillərinin ilki 1900-cü illərdə, qəhvənin kəşfindən illər sonra doğuldu. Birinci nəsil qəhvə istehsalının əsas məqsədi qəhvəni mümkün qədər tez hazırlamaqdır. Bu axtarışların sonunda insan sağlamlığına zərərli müxtəlif kimyəvi üsullar və düsturlarla həll olunan qəhvə istehsal edilib. Qəhvənin təbii quruluşuna zidd olaraq suda qarışdırılaraq əridilən bu qəhvələr dad baxımından kifayət qədər qeyri-kafi olsa da, bu tendensiyanın yaranmasına səbəb olan məqsədə uyğun olaraq kifayət qədər praktikdir.

2-ci nəsil qəhvəçilik

Üçüncü nəsil bu gün geniş yayılsa da, ikinci nəsil qəhvə hələ də bazarda ən böyük paya malik qəhvə trendidir. Bu tendensiyada birinci nəsil qəhvə trendində olduğu kimi qeyri-sağlam və dadsız hazır qəhvə yoxdur. Qəhvənin əslində dəmləndiyi və istehlak edildiyi bir tendensiya var, buna görə İtaliyada inkişaf etdirilən nisbətən daha dadlı qəhvə qarışıqları və qəhvə növləri var. Bu hərəkatın ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti, yaratdığı qəhvədən çox insanlara təmin etdiyi xoş mühitdir. Hər küncdə rastlaşdığımız qəhvə zəncirləri bu cərəyanın nümayəndələridir.

3-cü nəsil qəhvəçilik

Qəhvə mədəniyyətinin bu gün çatdığı ən qabaqcıl nöqtə üçüncü nəsil qəhvə istehsalıdır. Bu nəsildə qəhvə içən insanın qəhvənin hansı ölkədə və hansı iqlimdə yetişdirildiyi, nə dərəcədə qovrulduğu, hansı qəhvələrin qarışdırıldığı, , başdan ayağa qəhvənin hər mərhələsi haqqında məlumat sahibi olması tendensiyasıdır. Bu xüsusiyyəti ilə ona keyfiyyətli qəhvə axını da deyilir.

Ən ləzzətli kofelərin hazırlanaraq təqdim edildiyi bu tendensiyanın ən böyük dezavantajı, digər axınlara nisbətən çox daha zəhmət tələb edən bir prosesin olmasıdır. Qəhvəni hər mərhələdə tədqiq etmək və izləmək ləzzətini artıracaq dərəcədə qovurandan tutmuş baristaya qədər hər kəsin məsuliyyətini artırır.

Barista kimdir?

Kafedə oturarkən və ya internetdə gəzərkən rastlaşdığımız, estetik və ləzzətli görünüşü ilə heyran qalan qəhvələrin memarları olan Baristalar insanlarda getdikcə daha çox maraq oyatmağa başlayır.Onun peşəsi həmişə maraqlı olub.

Barista nədir və nə iş görür?

Ən qısa tərifdə qəhvəni hazırlayıb xidmət edən şəxsə barista deyilir. Barista dilimizə italyan dilindən daxil olan sözdür. Bir məkanda barın təmizliyindən tutmuş qaydasına qədər bütün məsuliyyət baristanın üzərinə düşür. Buna görə də barista üçün nəzəri bilik və praktiki bacarıqlar qədər vasvasılıq vacibdir. Düzgün inqrediyentlərlə ləzzətli qəhvə hazırlamaq, onu müştərini heyran edəcək şəkildə bəzəmək və hazırlanmış qəhvəni lazımi temperaturda təqdim etmək baristanın üzərinə düşür. Buna görə peşəkar təcrübə çox vacibdir.

Necə barista olunur?

Planlı bir təlim prosesindən keçərək və ya işdə ən aşağı mövqedən başlayaraq barista olmağı öyrənə bilərsiniz. Hər iki metodun öz üstünlükləri və mənfi cəhətləri var, lakin barista kimi işə başladığınız anda hansı səviyyədə qalmağınız tamamilə sizin bacarıq və qətiyyətinizdən asılıdır.

Barista olmaq üçün lazım olanlar:

Nəzəri qəhvə biliyi

Əlbəttə ki, yaxşı qəhvə hazırlamaq vacibdir, lakin bir baristanın hazırlanan kofe haqqında bilməsi də çox vacibdir. Bir barista hazırladığı qəhvənin tarixini, inqrediyentlərini bilməli və lazım gəldikdə bu məlumatı qarşı tərəfə çatdıra bilməlidir.

Əl qabiliyyəti

Bir aşpaz kimi, barista da inqrediyentlərdən ən yaxşı şəkildə istifadə etməyi bilməlidir. Espressonun sıxlığının az olması, lattenin qabarcıqlarla örtülməsi kimi texniki səhvlərdən qaynaqlanan problemlər qəhvənin düzgün hazırlanmadığını göstərir və dadsız qəhvə təcrübəsinə səbəb olur. Barista qəhvə hazırlayarkən bütün addımları ən dəqiq şəkildə yerinə yetirməyi bacarmalıdır.

Təqdimat bacarığı

Bu gün qəbul etsəniz də, etməsəniz də, məhsulun dəyəri həm görünüşü, həm də funksiyası/dadı ilə müəyyən edilir. Buna görə də, latte art kimi təqdimat bacarıqları ilə hazırlayacağınız qəhvələr hər zaman müştərinin xoşuna gələcək.

Təmizlik

Günün sonunda işlədiyi barda qab-qacaq yuyan, təmizləyən baristadır, çirkli mühit isə məkanda müştəriləri və digər işçiləri sevindirmir. Odur ki, barista təmizliyə xüsusi diqqət yetirməlidir.

Kofein nədir?

Kofein qəhvə və çay kimi bitkilərdə bol tapılan, faydaları və zərərləri tez-tez müzakirə edilən bir maddədir, bəziləri onu xilaskar, bəziləri isə ölümcül bir şey kimi qəbul edir. Qəhvə həvəskarları olaraq hamımızın kofein haqqında az-çox məlumatımız və fikirlərimiz var, lakin iddialar bu maddəyə kofeinlə heç bir əlaqəsi olmayan keyfiyyətlər aid edir. Bu fərziyyələrdən qaçmaq üçün dünyanın ən yüksək kofein tərkibli istehsalçısı olaraq onun düşünüldüyü qədər zərərli olmadığını, hətta insan həyatını asanlaşdıran faydalı xüsusiyyətlərə malik olduğunu dəfələrlə söyləmişik. Ümid edirik ki, fayda və zərərləri müqayisə etdikdə fikirlərimizlə razılaşacaqsınız.

Kofein stimullaşdırıcı təsiri olan erqojenik bir maddədir. Bədənə alındıqda qısa müddətə də olsa, yuxuya xas siqnalları beyinə göndərərək enerji və diqqəti artırır. Bu sayədə səhər oyanmaq, işin sonunda enerjili olmaq, idman fəaliyyətlərində performansı artırmaq kimi əhəmiyyətli faydaları var. Yaddaşı yaxşılaşdırır və həmçinin maddələr mübadiləsini sürətləndirərək yağların yandırılmasını təşviq edir.

Kofeinin zərəri odur ki, yüksək miqdarda istehlak edildikdə, ürək döyüntüsü, əl titrəməsi kimi nəticələrə səbəb olur. Ancaq kifayət qədər miqdarda qəbul edildikdə, heç bir zərəri yoxdur. İdeal miqdar kiloqrama 4-6 mq arasındadır. Yəni 75 kq-lıq bir insan üçün gündə 300-450 mq arası kofein qəbul etmək çox faydalıdır. Kofeinin ən böyük mənbəyi təbii ki, qəhvədir.

Kofein asılılıq yaradırmı?

İnsanların çoxu bu yanlış təsəvvürə görə kofeindən uzaq durmağa çalışır, lakin kofein asılılığı göründüyü qədər təhlükəli deyil. Kofein asılılığı və ya kofein tolerantlığı, bir insanın uzun müddət kofein qəbul etməsi nəticəsində təsirsiz olmağa başlamasıdır.Yəni hər gün 400 mq kofein qəbul edən birisinizsə, bir müddət sonra kofeini hiss etməməyə başlayarsınız. Kofein qəbulunu dayandırdığınız zaman qeyri-adi yorğunluq hiss edə bilərsiniz. Amma bir və ya iki gün kofein qəbulunu dayandırsanız, vücudunuz tam sağalacaq və yenidən kofein qəbul etməyə başlaya bilərsiniz.

Qəhvənin/Kofeinin faydaları

Tərkibində müxtəlif qidalar və yüksək səviyyədə antioksidanlar olan qəhvə bir çox xəstəliklərdən qorunmağımıza kömək edir. Bu mövzuda aparılan araşdırmalar sübut etmişdir ki, müntəzəm olaraq qəhvə istehlak edən fərdlərin müxtəlif xəstəliklərə tutulma riski qəhvə içməyənlərə nisbətən daha azdır. Filtr qəhvənin həyatımızı asanlaşdıran möcüzəvi təsirləri bunlardır;

-Tərkibindəki kofein sayəsində yorğunluq hissini azaldır və enerji səviyyəsini artırır. Bu, uzun müddət diqqətinizi cəmləməyə imkan verir.
-Metabolik sürəti 3-11% artırır. Bu, yağ yandırmağımıza kömək edir.
-Adrenalin səviyyəsini artırır və hiss olunan yorğunluğu azaldır. Bu baxımdan, fiziki güc tələb edən fəaliyyətlərdə performansı əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
-Tərkibində B2, B5, B3, manqan və kalium kimi vitamin və minerallar var.
-Dünyada bir çox insana mənfi təsir göstərən 2-ci tip diabetin inkişaf riskini 50% azaldır.
-Alzheimer və demans xəstəliklərinin inkişaf riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
-Qaraciyəri qorumağa kömək edir.

Qəhvənin/Kofeinin zərərləri

-Ana bətnində olan körpə kofeinə hər kəsdən çox daha həssasdır. Buna görə də hamilə qadınlar gündə bir fincandan artıq qəhvə içməməlidirlər.
-Gecə gec saatlarda qəhvə içmək yuxusuzluğa səbəb ola bilər.
-Yüksək kofein qəbulu ürək döyüntüsü kimi problemlərə səbəb ola bilər.

Qəhvə çeşidləri: Yüksək kofeinli qəhvə

Qəhvədəki kofeinin miqdarı o qəhvədə istifadə edilən paxlaların növünə, quruluşuna və bölgəsinə görə dəyişir. Robusta qəhvəsindəki kofeinin miqdarı Arabica ilə müqayisədə çox yüksəkdir. Arabica və Robusta ştammlarının düzgün qarışığı həm dadlı, həm də yüksək kofeinli, yüz faiz təbii qəhvə yaradır.

Filtr qəhvə nədir və necə hazırlanır?

Filtr qəhvə bütün qəhvə növləri arasında ən çox istehlak edilən və seçilənlərdən biridir. Dəmləmə prosesindən sonra qəhvə pulpası süzülərək əldə edilən filtr qəhvə, espresso və türk qəhvəsi qədər sıx olmadığı üçün hər kəsin ləzzət ala biləcəyi bir dad profilinə malikdir. Bundan əlavə, onun ətri çoxsaylı avadanlıq və pivə bişirmə üsulları ilə insanın zövqünə uyğun olaraq zənginləşdirilə bilər.

İlk dəfə 1900-cü illərdə hazırlanmış filtr qəhvənin ixtiraçısı Melitta Bentz adlı alman qadındır. Qəhvə içərkən ağzına gələn hissəciklərdən narahat olan Bentz məhəlləsindəki köhnə bir satıcıdan aldığı süzgəc aparatı ilə qəhvəni süzür və filtr qəhvə həyatımıza daxil olur.

Filtr qəhvə necə hazırlanır?

Başlanğıcda french presinin yalnız ilk formasında hazırlanan filtr qəhvə, zamanla yeni ixtiralar və əlavələrlə bir çox fərqli şəkildə hazırlana bilən bir qəhvə növünə çevrildi. Bu fərqli üsullar həm filtr qəhvənin ətrini dəyişdirir, həm də insanın şəraitinə uyğun olaraq rahatlıq təmin edir. Dadını dəyişmək baxımından kağız filtr, parça filtr, metal filtr kimi avadanlıq növləri olsa da; Düşərgə kimi təbii mühitlərdə istifadə olunan aeropress və ya asanlıqla təmizlənən v60 kimi əlverişliliyi vurğulayan avadanlıqlar da var.

French Press ilə filtr qəhvə hazırlanması

Adında “Fransız” olmasına baxmayaraq, onun ilk patentini italyanlar alıb. Bu gün ən çox istifadə olunan avadanlıq olan french pres qəhvədən başqa bitki çayı dəmləmək üçün istifadə edilə bilər. Praktik istifadəsi və asan təmizlənməsi sayəsində hamımızın vaxtına çox qənaət edir.

-15 qr. qalın üyüdülmüş qəhvə üçün 300 ml. suyu qaynadın.
-Avadanlıq islanana qədər fincan və french press-ə qaynar su əlavə edin və silkələyin. Bu, qəhvənizin vaxtından əvvəl soyumasının qarşısını alır.
-Qəhvəni french press-ə əlavə edin.
-Bütün qəhvəni islatmaq üçün kifayət qədər su əlavə edin və 30 saniyə dayanmasına icazə verin və gözləyin. İlkin dəmləmə prosesi qəhvənizin ətrini artıracaq.
-Qalan suyu french press-ə doldurun və 4-6 dəqiqə bişirin. Sonda presləyərək qəhvəni fincanınıza tökün.

Hario V60 ilə filtr qəhvə hazırlanması

v60 altı deşik fincan kimi görünən qəhvə dəmləmə avadanlığıdır. Pişirmə müddəti digər avadanlıqlardan daha qısadır. Bir fincan və ya qrafinin üstündə istifadə olunan v60 üçün kağız filtr tələb olunur. v60-a kağız filtr qoyulur və üzərinə incə üyüdülmüş qəhvə qoyulur. Daha sonra qəhvənin üzərinə su tökülür və qəhvə dənələri ilə təmasda olan su filtr kağızından süzülərək stəkan qaba tökülür. Digər avadanlıqlara nisbətən daha asan təmizlənir.

Chemex ilə filtr qəhvə hazırlanması

Chemex, 1941-ci ildə Alman ixtiraçısı Peter Schlumbohm tərəfindən hazırlanmış, estetik görünüşü ilə seçilən və istifadə baxımından v60-a çox bənzəyən avadanlıqdır.

Taxta və şüşə tutacaq növləri olan chemex fincanı 150 ml-dir. 3 stəkan, 6 fincan, 8 stəkan növləri var. Dəmləmə üçün kağız filtr tələb olunur və dəmləmə prosesi v60 ilə eynidir.

Aeropress ilə filtr qəhvə hazırlanması

Aeropress, zərbəyə davamlı materialı və sürətli dəmləmə xüsusiyyəti ilə alpinistlərin və düşərgəçilərin ən çox üstünlük verdiyi qəhvə dəmləmə avadanlığıdır. 2005-ci ildə oyuncaq dizayneri olan amerikalı Alan Adler tərəfindən qəhvə həvəskarları ilə tanış oldu və o vaxtdan bəri populyarlığını artıraraq yayılmağa davam etdi. Sadə təmizliyi sayəsində səyahətlərdə böyük rahatlıq təmin edir.

İstifadə etməzdən əvvəl içini isti su ilə isidin ki, qəhvə digər avadanlıqlarda olduğu kimi tez soyumasın. Sonra 17 qr. İçinə orta incə üyüdülmüş qəhvə qoyun. 50 ml.ilkin dəmləmə üçün suyu qəhvənin üzərinə tökün və qarışdırın. 45 saniyəlik gözləmə müddətindən sonra qarışığa 30-40 saniyə yayaraq 180 ml su əlavə edin (230 ml su əvvəlcədən dəmlədikdə idealdır). Nəhayət, filtr kağızını aeropressə yerləşdirdikdən sonra (kağız dadını verməmək üçün onu isti su ilə islatmaq olar) qəhvə fincanının üzərinə qoyun və 30 saniyə basın.

Sifon ilə filtr qəhvə hazırlanması

Sifon vizual olaraq ən estetik avadanlıqdır. Dəmləmə prosesi şouya çevrilir və qəhvə ətri ilə deyil, bu cəhəti ilə seçilir. Cəmi 3 hissədən ibarət olan sifonun yuxarı iki hissəsi qəhvə və su saxlamaq üçün istifadə edilən bölmələrdir. Aşağıda spirtin köməyi ilə işləyən başqa bir bölmə var. Sifon 1840-cı ildə dəniz mühəndisi Robert Napier adlı şotland qadın tərəfindən hazırlanmışdır. Təmizlənməsi və dəmlənməsi çətin olduğu üçün ümumiyyətlə kafe və otellərdə istifadə olunur.

Sifonda qəhvə dəmlənərkən bir nəfər üçün 250 ml su və 15 q kofe istifadə olunur. Suyu ortada, qəhvəni isə yuxarı kameraya qoyub altdakı qızdırıcını yandıraraq sifonla qəhvə dəmləyə bilərsiniz.

Espresso nədir və necə hazırlanır?

Espresso, filtr qəhvə ilə birlikdə ən çox istehlak edilən qəhvə növüdür. Lakin güclü dadı və intensivliyinə görə bir çox insanın dadına uyğun gəlmir. Buna görə də tək deyil; Süd və ya su əlavə edilmiş latte, kapuçino, amerikano kimi variantlarda istehlak olunur.

Espresso nədir?

Espresso 1900-cü illərdə İtaliyada icad edilmiş bir qəhvə növüdür. Burada incə üyüdülmüş və sıxılmış qəhvə istifadə olunur. Buxarla işləyən maşında təzyiq gücündən istifadə etməklə əldə edilir. Yaranan qəhvə çox sıxdır və onun səthində krem ​​təbəqəsi əmələ gəlir. Milliqramda kofeinin miqdarı digər qəhvə növlərinə nisbətən daha yüksəkdir.

Espressonun bir porsiyası təxminən 30 ml-dir və 7-8 qram qəhvə istifadə olunur. Tək istehlak edildikdə, adətən iki shot istifadə olunur. Hazırlanması və təqdimatı fərqli olsa da, espressonu dad baxımından türk qəhvəsi ilə müqayisə etmək olar.

Espresso necə hazırlanır?

Espressonun hazırlanması digər qəhvələrdən qat-qat çətindir və təcrübə tələb edir. Dadlı espresso üçün yaxşı qəhvə qarışığı lazımdır. Espresso hazırlanacaq qəhvə tünd qovrulmuş olmalıdır. Espresso hazırlayarkən incə üyüdülmüş qəhvə istifadə olunur. Espresso hazırlamazdan əvvəl qəhvənin üyüdülməsi dadını müəyyən edən amillərdən biridir.

Espresso üçün lazım olanlar:

-7-8 qram incə üyüdülmüş qəhvə
-9 bar su təzyiqi
-Təmiz su
-90 dərəcə temperatur
-15-20 funt sıxılma təzyiqi
-24-27 saniyə axın vaxtı

1. Üyüdülmüş qəhvə espresso qaşığına qoyulur.
2. Qəhvə tamper (sıxılma pazı) ilə sıxılır. Bu mərhələdə çox basmaq qəhvənin su ilə təmasda olduqda yanmasına səbəb ola bilər. Daha az sıxışdırmaq espressonun sıxlığını itirməsinə və sulu olmasına səbəb olacaq. Düzgün ölçü əldə etmək üçün sıxılma zamanı espresso qaşığını uyğun bir səthə bərkidin və sıxmaq üçün bilək gücündən istifadə edin. Çiyin gücünüzdən istifadə etsəniz, ehtimal ki, çox sıxılacaqsınız və qəhvə yanacaq, bilək gücünüz bu əməliyyat üçün kifayət edəcəkdir. Sonra espresso qaşığından pazı götürməzdən əvvəl onu bir neçə növbə ilə çevirin və qəhvənin yastılaşmasına və artıqlıqdan qurtulmasına icazə verin. Yenə də güc tətbiq etməyin, əks halda qəhvə hələ də yanacaq.
3. Espresso maşını istifadə etməzdən əvvəl boruları təmizləmək üçün başlanğıc düyməsini bir və ya iki saniyə basıb saxlayın. Nə qədər yaxşı espresso hazırlasanız da, bu addımı atmasanız, əməyiniz hədər olacaq.
4. Espresso qaşığını maşındakı kameraya yerləşdirin və onu sıxın və espresso fincanını onun bir az altına qoyun və işə salın. Espresso qaşığını işləməzdən əvvəl maşında uzun müddət saxlasanız, qəhvənin yanmasına səbəb olarsınız.
5. Başladıqdan sonra 24-27 saniyə gözləyin. Axan qəhvə incələşməyə başlayanda onu dayandıra bilərsiniz.
6. Espressonuz hazırdır, süfrəyə verməzdən əvvəl espresso qaşığını və maşının borularını təmizləməyi unutmayın.
   Espresso fincanları adətən 45 ml ölçüdədir və oval formaya malikdir. Yaxşı bir espressoya yuxarıdan baxdığınız zaman səthdəki krem ​​qalın olmalı və aşağıda qəhvəni göstərməməlidir. Qatılığını yoxlamaq üçün üzərinə şəkər tökə bilərsiniz; Şəkər dərhal dibinə çökübsə yaxşı espresso hazırlamayıbsınız deməkdir.

Moka Pot ilə espresso hazırlama

Moka pot ilk dəfə 1933-cü ildə Lugi di Ponti adlı italyan tərəfindən istifadə edilib, lakin onu bizim istifadə etdiyimiz formaya gətirən Alfanso Bielotti adlı başqa bir italyan olub.

Digər avadanlıqlardan fərqli olaraq, sobada istifadə edilən moka pot formaca bildiyimiz çaydanı xatırladır. Dadı isə tam olmasa da dadı espressoya daha yaxındır.

Moka potunun 3 kamerası var. Orta hissəyə kofe, aşağı hissəsinə su əlavə edib ocağın altını yandırırsınız, bişmiş qəhvə üst kameraya yığılır. Qəhvənin daha ləzzətli olması baxımından ən əhəmiyyətli məqam onun az odda yavaş bir zamanda bişirilməsidir.

Espresso əsaslı qəhvə çeşidləri

Sərtliyi və sıx konsistensiyasına görə hər kəs espressonu içə bilməz. Buna çarə tapmaq üçün müxtəlif əlavələrlə şirinləşdirilməyə çalışılıb. Onlardan bəziləri insanlar tərəfindən mənimsənilmiş və bu günə qədər populyarlığını artıraraq inkişaf etməyə davam etmişdir. Espresso üçüncü nəsil qəhvəxanalarda latte və macchiato kimi ən çox seçilən içkilərin əsasını təşkil edir.

İsti qəhvələr

Americano
Espresso və isti suyun qarışığından əldə edilir. İlk dəfə 20-ci əsrdə Amerika əsgərləri tərəfindən espressonun dadını yumşaltmaq üçün hazırlanmışdır. 120 ml isti suya 60 ml espresso (iki shot) əlavə edilərək hazırlanır. Bu mərhələdə ilk növbədə qaynar suyun, sonra isə espressonun qoyulması dad və təqdimat baxımından ən vacib məqamdır. Espressoya qaynar su əlavə edilərsə, qəhvə yanar və dadı daha acı olur. Eyni zamanda espressonun kremi yox olur. Espresso qaynar suyun üzərinə tökülsə, həm daha dadlı, həm də qaymaqlı qəhvə çıxır.

Espresso Macchiato
Espressoya bir neçə qaşıq süd köpüyü əlavə etməklə hazırlanır. Ən vacib məqam süd əlavə etməmək və süd köpüyü qabartmamaqdır. Yerləşdirilmiş süd köpüyü qara qəhvənin üzərindəki ləkəyə bənzəyir. Buna görə də xallı qəhvə kimi tanınır.

Latte
Bu, espressonun üzərinə kremlənmiş süd qarışığından ibarətdir. 180 ml-lik çini fincanlarda verilir. Yaxşı lattedə köpük olmaz, ancaq nazik bir krem ​​qatı olar. Latte sənəti ilə mükəmməl təqdimatlar edilərək onun vizual tərəfi ön plana çəkilir. Karamel və ya oxşar şərbətlərlə şəkərli ləzzətlər verməklə onu daha şirin etmək olar. Oval və enli stəkanlarda servis edilir.

Latte Macchiato
Lattedən fərqi odur ki, şüşə fincanda verilir və üzərində köpük var. Yan tərəfdən baxdıqda qəhvə, süd və süd köpüyünün hər üç qatı görünür və qarışmır. Dadı ilə deyil, vizual cəhəti ilə seçilən bir qəhvə növüdür. 180 ml hündürlükdə və nazik şüşə stəkanlarda verilir. Karamel və ya başqa şərbət əlavə etməklə qatların sayını 4-ə çatdırmaq, həm dadını, həm də estetikasını artırmaq olar.

Cappuccino
Kapuçino, italyanların icad edərək dünyaya təqdim etdikləri qəhvə növüdür. Lattedə olduğu kimi 30 ml espressoya 150 ml süd əlavə etməklə hazırlanır. Onların lattedən yeganə fərqi kapuçinoda südün üzərində qalın süd köpüyü olmasıdır. 3 qatdan ibarətdir: qəhvə, süd və süd köpüyü. 180 ml-lik yuvarlaq yuxarıdan aşağıya doğru daralan çini fincanlarda servis edilir .

Capuccino adını, icad edildiyi dövrdə İtaliyada Cappucin adlı keşişlərdən alır. O dövrdə bu kahinlər qara xalat və ağ papaq geyinirdilər. Şayiələrə görə, bu adın ona görə verilib ki, kapuçino yandan baxanda ağ-qəhvəyi rəngdədir.

Mocha
Lattenin əsasına ərinmiş şokolad əlavə edilərək hazırlanır. Üzərinə isteğe bağlı xüsusi krem ​​sıxılaraq süfrəyə verilir. Qəhvəsindən şəkərli dad almaq istəyənlər üçün idealdır. Ağ şokoladla hazırlanan White Mocha adlı bir növü də var.

Flat White
Double shot espressoya süd əlavə etməklə əldə edilir. Lattedən fərqi odur ki, qəhvə dadı daha sıx, krem ​​isə daha nazikdir. 40 ml stəkanlarda verilir. Avstraliyada haz;rlanma]a başlanmış və bütün dünyaya yayılmışdır.

Cortado
Cortado qaymaqlı süd və doule shot espressodan ibarətdir. 120 ml şüşə qabda verilir. Lattedən fərqi odur ki, süd və qəhvənin miqdarı bərabərdir, ona görə də dadı daha sərtdir.

Cortado adı ispan dilində “kəsmək” mənasını verən feilin keçmiş vaxtıdır. Bu ifadə espressonun sərtliyini kəsdiyi və yumşaldığı üçün istifadə olunur.

Ristretto
8 q qəhvə üçün 15 ml su istifadə edən bir espresso növüdür. Espressodan daha güclü və daha sıxdır, buna görə də hər kəsin damaq zövqünə uyğun deyil.

Lungo
8 q qəhvə üçün 60 ml suyun istifadə edildiyi bir espresso növüdür. Espressonu daha uzun müddət üyüdülməsi ilə əldə edilir. Espressodan daha yüngül və yumşaq dadı var.

Soyuq qəhvələr

İce Americano
Buzlu soyuq suya ikiqat espresso əlavə edilərək verilir. Normal vəziyyətdə olduğu kimi, sonradan qəhvə əlavə etmək onun dadı və görünüşü üçün əvəzolunmazdır. Oval şüşə stəkanlarda verilir.

İce Latte
Buzlu soyuq südün üzərinə bir shot espresso əlavə edilərək verilir. Espresso yavaş-yavaş bir yerə tökülərsə, qəhvə və süd qarışmır, bu da estetik baxımdan heyranedici görünüş yaradır. Oval şüşə stəkanlarda verilir.

İce Mocha
Buz, süd və şokolad mikserdə qarışdırılır. Sonra stəkana buz tökülür və yaranan soyuq şokoladlı süd əlavə edilir. Bir shot espresso əlavə edilərək oval şüşə stəkanlarda verilir. Stəkanda şokolad sousu ilə hazırlanmış bəzəklər estetik cəhəti gücləndirir. : Ağ şokoladla da hazırlana bilər.

Affogato

Bir qaşıq dondurmanın üzərinə espressonun tökülməsi ilə hazırlanan kofe deserti növüdür. Ən vacib məqam isə dondurmanın vanil olmasıdır. Onu müxtəlif ətirli dondurmalarla da hazırlamaq olar, lakin əsl dadını tapmaq üçün vanil dondurması mütləqdir. Üzərinə souslarla müxtəlif bəzəklər hazırlamaq olar. Cortado üçün istifadə edilən stəkanda qaşıqla verilir.

Cold brew (soyuq dəmləmə) nədir və necə edilir?

Qəhvə sevdiyimiz və oyanmağa ehtiyac duyduğumuz içki olsa da, yay aylarının qızmar istisində dözülməz hala gəlir. Bunun qarşısını almaq üçün hazırlanan soyuq qəhvələrdən ən məşhuru butulkalarda və ya buzla doldurulmuş stəkanda servis edilən soyuq dəmləmədir! Cold brew- azərbaycanca soyuq dəmləmə sayəsində biz həm qəhvə ləzzətimizdən, həm də sərinlikdən məhrum olmuruq. Soyuq dəmlənmiş qəhvə hazırlamaq üçün xüsusi avadanlıq olsa da, əlinizdə olan materiallarla asanlıqla hazırlaya bilərsiniz.

Cold brew-soyuq dəmləmə nədir?

Soyuq dəmləmə, digər soyuq qəhvə növlərindən fərqli olaraq, soyuq su ilə qəhvə dəmləməklə əldə edilir. Qəhvə dənələri ətirini qaynar suya daha tez verdiyi üçün soyuq dəmləmə zamanı qəhvənin mahiyyətini tam udmaq üçün onu uzun müddət dəmləmək lazımdır. Yaranan qəhvənin şəffaf olması və palçıqlı olmaması vacibdir. Buna görə də suya nüfuz etməyən qalın üyüdülmüş ləpələrdən istifadə etmək lazımdır. Dəmləmə zamanı su ilə bərabər buz da istifadə edilə bilər, məsələn, 800 ml suya 200 q buz. Bu, soyuq dəmlənmiş qəhvənin aromasına təsir edən ən böyük amillərdən biridir. Buz dərəcəsini çox yüksək saxlamaq qəhvənin yanmasına səbəb olacaq.

Cold brew necə edilir?

Soyuq dəmləmə hazırlamaq üçün bir çox fərqli üsul var. Bu üsullardan asılı olaraq dəmləmə üsulu dəyişsə də, altında yatan mentalitet eynidir. Qəhvə uzun müddət (təxminən 20 saat) və soyuq su ilə dəmlənməlidir. Qaynar və ya ilıq su ilə dəmlənməyə buraxılan və sonra soyudulan qəhvə soyuq dəmlənmiş kimi təsnif edilmir. Qaynar su ilə dəmlənmiş qəhvə soyuduqda onun ətrini xeyli zəiflədən duzlu dadlar yaranır. İstifadə olunan su mümkün qədər soyuq olmalıdır və istifadə edilərsə, buzun miqdarı yaxşı tənzimlənməlidir.

Cold drip ilə cold brew hazırlanması

Cold drip 3 kameradan ibarətdir. Üst kamera su, ortası qəhvə dənələri, aşağısı isə dəmlənmiş qəhvənin saxlanması üçündür. Bir litr cold brew qəhvə üçün təxminən 65 qram qalın üyüdülmüş qəhvə istifadə olunur.Qəhvə hazırlayarkən soyuq dəmləmə ən çox istifadə edilən peşəkar üsuldur. Həm estetika, həm də dad baxımından digər üsullarla müqayisədə ən yaxşısıdır.

Cold drip-dən istifadəyə gəlincə, qəhvəni orta kameraya qoymazdan əvvəl nəm filtr kağızı qəhvə kamerasının altına qoyulur. Filtr kağızının islanmasının səbəbi kağızın dadının keçməməsi və kağızın şüşəyə yapışmasıdır. Sonra bu süzgəc kağızının üstünə kofelər əlavə edilir və üzərinə daha 4-5 filtr kağızı qoyulur. Bunun səbəbi yuxarı kameradan gələn suyun tək bir nöqtəyə düşməsinin qarşısını almaqdır. Sonra yuxarı kameraya soyuq su əlavə edilir və istəyə görə buz əlavə olunur. Nəhayət, yuxarı kamerada suyun axmasını təmin edən kran açılır və soyuq dəmlənmiş qəhvənin dəmlənməsinə icazə verilir. Bu prosesin 12-20 deqiqə çəkməsi üçün yuxarı kameradakı kranı hər 2-3 saniyədən bir damcı buraxacaq şəkildə tənzimləyin.

Bütün bu prosesin sonunda soyuq dəmlənmiş qəhvəniz hazır olacaq. Bir şüşə və ya butulkada içə bilərsiniz.

French press ilə Cold brew hazırlanması

Bir çox qəhvə həvəskarının sahib olduğu ilk avadanlıq olan french press ilə soyuq dəmlənmiş qəhvəni asanlıqla hazırlaya bilərsiniz. Sizə sadəcə üyüdülmüş qəhvəni french pressə qoyub, sanki qəhvədən adi bir porsiya hazırlayırsınız kimi üzərinə soyuq su əlavə etmək lazımdır. Yatmadan əvvəl soyuducuda belə dəmlənməsinə icazə versəniz, səhər oyandığınız zaman soyuq dəmlənmiş qəhvədən həzz ala bilərsiniz.

Hazır qəhvə nədir və necə əldə edilir?

Qəhvənin hər zaman ən təbii halında hazırlanmalı və istehlak edilməsi lazım olduğunu müdafiə edən biri olaraq, hazır qəhvəni təsvir etmək ağrılı olsa da, qəhvə haqqında hər şeyi bilmənin faydalı olacağını düşünürəm.

Hazır qəhvə, qəhvə dənəsinin təbii quruluşunun əksinə olaraq suda həll olunan bir forma gətirildiyi vəziyyətdir. Normalda qəhvə hazırlamaq üçün qəhvə dənəsi üyüdülməli və dəmləndikdən sonra qəhvə növündən asılı olaraq süzülməlidir və ya türk qəhvəsində olduğu kimi stəkanda çöküntü ilə süfrəyə verilməlidir. Amma hazır qəhvə, yuxarıda izah etdiyimiz qəhvə növlərinin əksinə olaraq, isti suda əriyir.

Qəbul edilmiş mənbələrə görə, kimyaçı Satori Kato ilk dəfə 1901-ci ildə Çikaqoda hazır qəhvə istehsal etmiş və Nyu Yorkdakı bir yarmarkada təqdim etmişdir. Bu gün də hazır qəhvə sənayesinin zirvəsində olan Nescafe markası 1938-ci ildə istehsala başlamaqla dünyaya yayılmasını və insanlar tərəfindən mənimsənilməsini təmin etmişdir.

Hazır qəhvə əldə etməyin yolları

Hazır qəhvənin hazırlanmasının əsası qəhvənin qurudulması və içindəki suyun çıxarılmasıdır. Buna nail olmaq üçün hazırlanmış iki yolu qeyd edə bilərik: dondurulmuş qurutma üsulu və sprey qurutma üsulu.

Donduraraq qurutma üsulu
Əvvəlcə qəhvə bir müddət saxlayırlar və içindəki suyun boşaldılması gözlənilir. Daha sonra qəhvə götürülür və soyuducularda -40°C-də dondurulur. Qəhvə tam kristallaşdıqdan sonra içindəki su buxarlanaraq tamamilə çıxarılır və dənəvər qəhvə alınır.

Spreylə qurutma üsulu
Bu üsulda qəhvənin içindəki su buxarlanma prosesi ilə azaldılır. Daha sonra yüksək temperaturda böyük çəlləklərə səpilir və bu istilik altında suyunu tamamilə itirir. Barellərin dibində isə hazır qəhvə qalır.

Hazır qəhvənin faydaları və zərərləri

Bu mövzunu “faydaları” və “zərərləri” olaraq iki alt başlıq altında araşdırmaq istərdik, lakin hazır qəhvənin faydaları haqqında deyilə biləcək tək şey əlverişli olmasıdır. Kofeni tez içmək istəyən biri üçün heç bir dəmləmə prosesinin olmaması və heç bir avadanlıq tələb olunmaması yaxşı ola bilər, amma bu şəkildə hazırlanmış bir içkini qəhvə adlandırmağın nə qədər doğru olduğuna siz qərar verin. Çünki onun həm dad, həm də sağlamlıq baxımından ciddi çatışmazlıqları var. Qəhvə dənəsinin çox soyuq və ya çox isti mühitlərdə saxlanması onun qoxusunu azaldan amillərdəndir. Hazır qəhvənin hazırlanmasında qəhvəni -40 dərəcədə saxlamaq və çəlləklərdə yandırmaq onun ətrini tamamilə öldürür. Bundan əlavə, həddindən artıq yüksək istiyə və yanmağa məruz qalmaq bir çox qidalarda olduğu kimi akrilamid səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olur. Bu maddə xərçəng xəstəliklərini yaradan maddələrdən biridir. ABŞ Qida Standartları İnstitutunun məlumatına görə, hazır qəhvə ən yüksək səviyyədə akrilamid olan 13 qidadan biridir.

Qəhvə alarkən nələrə diqqət edilməlidir?

İnternetdən və ya mağazadan qəhvə alarkən sizə uyğun məhsul seçmək və təzə məhsullar seçmək üçün bəzi şeylərə diqqət etməlisiniz. Əgər aldığınız məhsul köhnədirsə, qovurma zamanı yanmışsa və ya düzgün qablaşdırılmamış və oksigenlənmişsə, qəhvənin dadını xeyli dəyişir.

İstifadəçi şərhlərinə diqqət yetirin:
Onlayn qəhvə alarkən əvvəllər sınamadığınız bir markadan qəhvə sifariş edəcəksinizsə, digər insanların həmin qəhvə haqqında fikirlərini mütləq öyrənin. Bu baxış qəhvəni bəyənməməyinizin və sonradan məyus olmanızın qarşısını ala bilər.

İstehsal tarixini öyrənin:
Aldığınız qəhvənin nə vaxt qovrulduğunu öyrənərək, keçən zamana görə onun təzəliyini anlaya bilərsiniz. Aylar əvvəl qovrulmuş qəhvə almağa hazırlaşırsınızsa, nəticədən razı qalmamağınız olduqca normaldır. İçdiyiniz qəhvədən maksimum ləzzət almaq üçün həftəlik qovrulmuş qəhvələri seçin.

Məhsulun qablaşmasına baxın:
Qəhvə paketləri günəş işığını keçirməyən materiallardan hazırlanmalıdır. Odur ki, paketin qalın və mat olmasına diqqət edin. Bundan əlavə, aldığınız qəhvə paketində deşik və ya kəsik varsa, bu, içindəki qəhvənin oksigenlə təmasda olduğu üçün tez köhnəldiyini göstərir. Odur ki, qəhvə almazdan əvvəl qablaşdırmanı yaxşıca yoxlamağı unutmayın, əgər internetdən sifariş edirsinizsə, qəhvəni aldığınız zaman yoxlayın və mənfi hallarda vaxt itirmədən istehsalçı ilə əlaqə saxlayın.